Delftse SchaakSite - DSC Zomervarianten Ontedekkingstoernooi

Zesde avond (13 augustus)
Kees van der Meer bracht op de slotavond van het Zomervarianten Ontdekkingstoernooi het Albins tegengambiet op het bord.

Dit gambiet werd in 1893 door Albin, naar wie het vernoemd is, geïntroduceerd in een partij die hij speelde tegen Lasker. Dat was overigens geen succes; Lasker won de partij. Je moet echter wel goed weten wat je doet met wit, anders kan het snel verkeerd uitpakken.

Kees bracht echter niet de hoofdvariant op het bord, maar een minder gespeelde, maar zeker niet slechte, variant:
1. d4 d5 2. c3 e5 3. dxe5 d4
Wit kan het op een aantal manieren aanpakken, maar een zet die in ieder geval niet gespeeld moet worden is 4. e3. Dan gaat het snel mis. Bijvoorbeeld: 4... b4+ 5. d2 (op d2 volgt dxe3 en krijgt wit een nare structuur) dxe3 6. xb4 exf3 7. e2 (de koning moet de dame blijven dekken) fxg1+ 8. xg1 g4+.
4. f3 c6 5. a3

Diagram

In de meest gespeelde variant speel wit 5. g3, waarna wit de loper naar g2 speelt. Met a3 gaat wit direct in de tegenaanval. Kees demonstreerde de opening vervolgens met een drietal partijen.

5... g4 6. bd2 e7
Zwart wil lang gaan rokeren.
7. h3 h5 8. b4 xe5 9. xe5 xe5
Wit moet niet vergeten met het paard op e5 te ruilen, anders komt hij na 9...d3 van een hele koude kermis thuis.
10. b2 0-0-0- 11. a4 b8 12. g4 g6 13. g2 f6 14. N#Nf3 e4 15. 0-0 xe2
Deze partij tussen twee grootmeesters kende een spectaculair slot. Wit geeft materiaal voor koningsaanval, maar heeft wit wel genoeg?
16.xd4 xb2 17. x6+
De breekzet om de zwarte koningstelling open te breken. Zwart heeft geen andere optie dan te slaan.
17... bxc6 18. xc6 c5 19. a6
De optie 19. bxc5 lijkt aanlokkelijk, omdat het de b-lijn opent. Zwart controleert met de loper op g6 echter het veld b1.
19... xf2
Zwarts enige mogelijkheid; hij moet in de tegenaanval. En wit kan niet anders dan met de toren nemen, aangezien op 20. g2 en 20. h1 zwart de cruciale witveldige lopers ruilt met 20... e4+. En na 20. h2 e5+ moet de witte koning alsnog naar een wit veld en volgt afruil van de loper.
20. xf1 xa1+ 21. g2 e4+ 22. xe3 xe4 23. b5+
En remise. De zwarte koning kan niet weglopen naar d7 op straffe van mat: 23... c8 24.a6 d7 25. xf7+ e8 26. e6#.

In het tweede voorbeeld enkele van dezelfde thema's:
5... g4 6. bd2 e7 7. h3 h5 8. b4 xe5 9. xe5 xe5 10. b2 h5
In tegenstelling tot de vorige partij gaat zwart direct in de aanval op de koningsvleugel.
11. f3 e4 12. 0-0
Dit oogt heel eng. Wit moet nu wel heel snel iets op de damevleugel hebben, anders gaat hij zelf kapot op de koningsvleugel.
12... hxg4 13. xd4 f4 14. c6+
Hetzelfde thema als de vorige partij: wit offert een paard of c6 om de zwarte koningsstelling open te breken.
14... bxc6 15. xc6 xc4
Nu ontbrandt de strijd om de diagonaal f1-a6, die zwart in handen moet houden om mat te voorkomen.
16. c1 xe2 17. fe1 d3 18. c3
Zwart kan de diagonaal niet houden. Om het mat te voorkomen moet de witveldige loper van het bord.
18... e7 19. xd3 xc6 20. xd8 xd8 21. e8 c8[b]
Kees vertelde dat hij met genoegen terugkeek op de zet
[b]22. d1, die de partij wint. Kees hanteerde in deze partij persoonlijk de witte stukken. 22. a6 is niet genoeg, dan ontsnapt de zwarte koning. Nu is het in enkele zetten gebeurd:
22... gxh3 23. xd8+ b7 24. a8+ b6 25. b8+ en mat volgt.

In het derde voorbeeld werd een partijopzet zoals die in recenter jaren wel gespeeld wordt. Morozevich introduceerde deze opzet.
5... ge7 6. b4 g6
Nu staat e5 direct tweemaal aangevallen.
7. b2 a5
Zwart wil de damevleugel in beweging brengen.
8. b5 cxe5 9. xd4
Een idee van Karpov. Om de pion terug te winnen moet zwart de dames wel ruilen, maar de stelling die overblijft is bijzonder gunstig voor wit. De witte stukken staan veel actiever, terwijl de zwarte moeite hebben een goed veld te vinden.
9... xd4 10. xd4 xc4 11. e3 d6
Zwart heeft geen andere optie dan terug te gaan: 11... #X#e6 12. g5 d5 13. c3 en zwart heeft problemen.
12. g4 xd2 13. gxf5 b3 14. fxg6 xa1 15. xa1 b4+ 16. f1 hxg6 17. g2 Wit staat in deze stelling wat materiaal voor, en heeft actieve stukken. De partij werd eenvoudig door de witspeler gewonnen.

Uitslagen

	speler 1		speler 2	uitslag	kleur
1	Ted Barendse	-	Bob Voogt	1½-½	1x wit
2	Richard Oranje	-	Hora Vlam	1-1	?
3	Kuciën van de Lisdonk	-	Ivar de Hoogt	½-1½	1x wit
4	Rob Smits	-	André Wagner	1½-½	1x zwart
5	Jaco Arkestein	-	Mark Breton	2-0
6	Edgar Huisman	-	Dolf Mulder	1-1	?
7	René Poots	-	Herman Zonderland	1½-½	1x zwart
8	Jan Torenstra	-	Bert van der Willik	1-1	2x wit
9	Leo Zuijdgeest	-	Raf van Hoogezand	1½-½	?

Vijfde avond (6 augustus)
René Torenstra begon de vijfde avond van het Zomervarianten Ontdekkingstoernooi met zijn zoektocht naar een geschikte variant. Hij had de olifant overwogen en verworpen. Als liefhebben van gambieten had hij er daar enkele van overwogen en verworpen. Uiteindelijk kwam hij uit op iets waar een gambietspeler niet zo van houdt, namelijk dat zijn tegenstander hem eerder een pion aanbiedt.
1. d4 f6
Dit voorkomt e4.
2.c4 c5
Zwart heeft vele manieren om wits plan om e4 door te zetten (via c3) te voorkomen. Dit is er een van.
3. d5
Slaan op c5 is niet zo'n goed idee, omdat zwart de pion uiteindelijk wel weer terugwint, en wit dan de mooie e-pion kwijt is. Een goed alternatief op d5 is bijvoorbeeld 3. f3.
3... b5!?
Dit is de Wolga, ook wel Benko-gambiet genoemd naar Pal Benko die deze opening in de jaren zestig speelde. Er is geen reden om het gambiet niet aan te nemen. Weigeren kan wel met bijvoorbeeld 4. f3 e6 5. c3 d6 6. e4 a6 7. d2 g6 8. xc4 xc4 9. xc4, of 4. a4 bxc4 5. c3 a6 6. e4 d6 7. f3 bd7 8. d2 e5.
4... a6
Naast hert verzwakken van d5 heeft deze opening als doel de a- en b-lijn te openen voor zwart, om daar tegenspel te ontwikkelen. Samen met de zwartveldige loper, die op g7 kan worden geplaats, heeft zwart spel op de damevleugel.
5. f3

Diagram

De zet f3 is niet de meest gebruikelijke variant. De hoofdvariant vervolgt met 5. bxa6 xa6 6. c3 g6 7. e4 xf1 8. xf1 d6 waarna wit veel tijd kwijt is aan een handmatige rokade. Andere varianten die wel gespeeld worden, en waarbij het gambiet niet wordt aangenomen, zijn 5. c3 en 5. b6.

In de uitspeelstelling heeft zwart een aantal mogelijkheden:

Als zwart kiest voor de opstelling uit de hoofdvariant komt hij in de problemen:
5... g6 6. e4 d6 7. a3 g7 8. e2 0-0 9. c3. In deze stelling heeft wit een bijzonder goede score.

Een speelbare variant is
5... axb5 6. e4 a5+ 7. d2 b4 8.a3
Er blijft dan een interessante stelling over.

Voor de aggressievelingen is 5... c4 een leuke zet. Objectief weliswaar niet de beste voortzetting, maar de zet kan erg leuke partijen opleveren.

De meest scherpe voortzetting is
5... e6 6. e4 exd5 7. e5
7. exd5 kan ook. Na 7... d6 is 8. e2 gedwongen, omdat zwart anders na 0-0 een sterke aanval krijgt. Na 8... f8 9. c3 axb5 10. xb5 (10. xb5 a6 met b4 en a6 is gevaarlijk voor wit) a6 11.d2 e7+ 12. d1 kan het alle kanten op.
René illustreerde deze variant met een potje tussen Lalic en Khalifman:
7... e7
Gedwongen, ander slaat wit op d5.
8. e2 g8
Een alternatief is er niet: 8... h5? 9. g4
c3 b7 10. h3
Wit dreigt met f4 de zwarte pion op d5 in de problemen te brengen.
10... c4!? 11. e3
Op 11. f4 volgt 11... c5 waarna de d-pion dreigt op de stomen.
11... axb5 12. 0-0-0
Op 12. f4 volgt 12... xe5.
13. f4
Nu wel. Op 13. xd5 volgt 13... xc3+! 14. bxc3 xd5 warna zwart heel goed staat.
13... e7 14. b6 h5! 15. xd5 xc3+! 16. bxc3 xd5 17. xd5 xd5 18. d2 e6 19. e2 c6 20. f4 b4 21. f5 bxc3 22. xc3 a3 23. b2 c3 24. b5 xf5 25. f1 ax2 26. xf5 b4 27. a5 g6
Zwart dreigt h6, en wit gaf op: 0-1.

Uitslagen

	speler 1		speler 2	uitslag	kleur
1	Ted Barendse	-	Hora Vlam	1-1	2x wit
2	Martin Glimmerveen	-	Richard Oranje	0-2
3	Jaap Flohil	-	Kees van der Meer	0-2
4	Ivar de Hoogt	-	Henrik Tamerus	2-0
5	Theo Rekveldt	-	Gert-Jan Baas	1-1	2x remise
6	Ton Vissers	-	Jaco Arkestein	2-0
7	André Wagner	-	René Poots	2-0
8	Bert van der Willik	-	Raf van Hoogezand	2-0

Vierde avond (30 juli)
Tijdens de vierde avond van het Zomervarianten Ontdekkingstoernooi bracht Marco Anink een variant van de Benoni op het bord:

1.d4 f6 2.c4 c5 3.d5 e6 4.c3 exd5 5.cxd5 d6 6.e4 g6 7.f4 g7 8.f3 0-0 9.e2 e8

Diagram

Marco bracht drie varianten op het bord waarmee wit zou kunnen vervolgen; twee speculatieve maar spannende varianten, en een rustigere positionele variant.

In de eerste variant vervolgt wit met 10.0-0
Dit is een pionoffer; e4 staat onvoldoende gedekt. Wit krijgt er echter wel aanvalskansen voor terug. De gebruikelijke voortzetting is:
10... xe4 11.xe4 xe4 12.d3 e8 13.f5
De pointe van het pionoffer. Wit wil via f5 breken, en een koningsaanval opzetten.
13... d7 14.g5 f6
Als zwart vervolgt met 13... e5 loopt hij flinke risico's; wit kan met met een offer op f7 de zwarte koningsstelling slopen.
Na 14... f6 volgt een spannende stelling.

Een tweede opzet voor wit het rustige
10. d2 a6 11. a4
In deze positionele variant streeft wit naar een opstoot met e5. Als wit een paard op c4 kan handhaven staat hij erg goed.
Zwart streeft naar d7, c4 en c5. De pion op c4 mag best worden geofferd om een paard op c5 te brengen, aangezien de witte pion op e4 daardoor zwaar onder vuur komt te liggen. Ook een opstoot met b8 en b5 behoort tot de mogelijkheden.

De derde opzet die Marco toonde was het opportunistisch
10. e5
Wit krijgt twee mooie centrumpionnen, maar zijn deze sterk of zwak?
10... dxe5 11. fxe5 g4 12. g5 b6
De dame kan ook naar a5. Dit levert een interessante stelling op, waarin Marco nog de onderstaande variant liet zien ter illustratie van de vele mogelijkheden van beide kampen:
13.0-0 c4+ 14.h1 f2+ 15.xf2 xf2 16.e4 b6 17.d6 en wit wint de kwaliteit terug.

Uitslagen

	speler 1		speler 2	uitslag	kleur
1	Chiel van Oosterom	-	Richard Oranje	2-0
2	Ted Barendse	-	Jan Peter van Zandwijk	1½-½	1x wit
3	Hora Vlam	-	Arno Wiersma	0-2
4	Kees van der Meer	-	Marco Anink	2-0
5	Henrik Tamerus	-	Pieter Hofstee	1-1	2x wit
6	Theo Rekveldt	-	Rob Smits	1½-½	1x zwart
7	Ton Vissers	-	André Wagner	0-1
8	Jaco Arkestein	-	Koen Tan	1-1	?
9	Annamaria Dokman	-	Bert Zwemstra	0-2
10	Raf van Hoogezand	-	Jan Torenstra	0-2

Derde avond (23 juli)
Arend van Dop presenteerde tijdens de derde ronde van het zomertoernooi de Trompwski.

1. d4 f6 2. g5

Diagram

Bij sommige spelers is deze variant populair, omdat de witspeler en een boel openingstheorie mee kan omzeilen. Zwart heeft een aantal manieren om op g5 te reageren:

2... d5
Zwart speelt actief tegen in het centrum. Wit kan zwart weliswaar een dubbelpion bezorgen, maar geeft daarvoor wel zijn sterke loper op. Bijvoorbeeld:
3. xf6 exf6 4. e3 d6 5. c4 dxc4 6.xc4 0-0 7.c3
Zwart kiest hier bijvoorbeeld een opstelling met c5, d7, f5 en f6.

Een andere manier om te antwoorden is:
2... e4
Het is in zijn algemeenheid niet verstandig om in de opening 2 maal met hetzelfde stuk te zetten. Maar in dit geval dwint e4 wit eveneens tot het voor de tweede maal zetten met een stuk.
3. f4 d5 4. e3 c5 5.d3
Zwart kan ook eerst c5 spelen gevolgd door d5. Na d3 dreigt wit zwart pionnenstructuur te beschadigen. Wit heeft iets in gedachten als 6. xe4 dxe4 7. d2 f5, waarna wit op termijn met f3 wil breken.
Arend liet nog een variant zien die vervolgde met 5... cxd4 6. exd4 b6 7.xe4 dxe4 8. c3 b2, waarna wit aanval gaat zoeken via e5, en zo bijvoorbeeld c7 onder vuur neemt.

Een derde antwoord is:
2... c5 3. d5
Wits idee is om via c3, e4, f4 en f3 controle te krijgen over het centrum.
3... b6
Vroeger werd hier 4. c3 gespeeld, waarna na 4... xb3 5. d2 b6 6. b1 c7 7. e4 d6 8. f3 g6 zwart een pion voor staat, maar wit actiever staat. Deze variant is echter niet erg populair meer; tegenwoordig volgt op 3... b6 vaak 4. c1.

Tenslotten behandelde Arend
2... e6
Dit voorkomt direct dat zwart een dubbelpio oploopt, maar geeft wit wel het centrum:
3. e4 h6 4. xf6
Na h6 moet zwart bijna wel nemen op f6, omdat hij anders pionverlies riskeert. Een andere variant is 3... c5.
4... xf6 5. c3 d6 6. d2 g5
Wit dreigt met f4 veel ruimte te veroveren. Karpov introduceerde de zet g5, waarmee hij f4 voorkomt.
7. c4 c6 8. d1 g7 9. e2 d7 10. 0-0 0-0-0
Met deze partij van Anand liet Arend weer een andere opzet zien die wit koos; het meest gebruikelijk tot dan toe was om met wit lang te rokeren, o.a. om d4 op die manier een keer extra te dekken.

Uitslagen

	speler 1		speler 2	uitslag	kleur
1	Chiel van Oosterom	-	Ted Barendse	1-1	2x wit
2	Martin Glimmerveen	-	Pieter Buzing	1-1	2x wit
3	Hora Vlam	-	Jan Peter van Zandwijk	½-1½	1x zwart
4	Richard Oranje	-	Luciën van de Lisdonk	2-0
5	Jaap Flohil	-	Ivar de Hoogt	1-1	2x wit
6	Kees van der Meer	-	Diederik van Heijgen	1½-½	1x wit
7	Henrik Tamerus	-	Rob Smits	2-0
8	Pieter Hofstee	-	André Wagner	1-1	2x remise
9	Gerard Bilars	-	Edgar Huisman	1-1
10	Marijn den Hartog	-	Ton Vissers	½-1½	1x ?
11	Koen Tan	-	Mark Breton	2-0
12	Tom Broekhuizen	-	Bert Zwemstra	2-0
13	Reiner Uhlenbruck	-	Eric Wagter	2-0
14	Jan Torenstra	-	Leo Zuijdgeest	0-2
15	Cees Huygen	-	Annamaria Dokman	2-0

Tweede avond (16 juli)
Tijdens de tweede avond van het zomertoernooi putte Evert van den Hooven uit eigen ervaring. Hij verhaalde van een partij die hij tegen Roel van Duijn had gespeeld, en waarin hij totaal verrast werd door de opening:

1. e4 c5 2. a3

Diagram

"Huh? Die zet ken ik niet... dat kan niet goed zijn. Waarom zou hij die spelen? Misschien om b4 voor te bereiden, gevolgd door b2? Dat er maar uit halen dan."
2... c6 3. b4
A-tempo gespeeld, net als de vorige zetten. Wie A zegt moet B zeggen...
3... cxb4 4. axb4 xb4 5. c3 c6 6. d4
"Dus dat was het idee, het centrum in bezit nemen. Daar moet ik met kracht wat tegenover zetten."
6... d5 7. exd5 xd5 8. a3
Dat paard kijkt natuurlijk verlekkerd naar c7, waar het via b5 naartoe kan springen.
8... f6 9. b5 d8
Dit om c7 te dekken.
10. d5
10... xd5 en 10... xd5 gaan niet, omdat wit met de dame op d5 terug slaat en dan een familieschaakje op c7 geeft. Dus dan moet het paard maar weg.
10... e5 11. f4 fd7 12. f3
Hier was Evert ondertussen vrijwel door zijn tijd heen, en zag hij het niet meer zitten. Hij gaf op.

Evert was niet de enige speler die deze stelling op het bord kreeg. Toen hij op zoek ging naar deze variant bleek een 2400+ speler precies dezelfde stelling op het bord te hebben gekregen. Zo slecht was Everts spel dus ook weer niet! Deze speler ging nog wat langer door:
12... f6 13. d4 b6 14. xe5 xd5 15. g3 e5 16. f3 e6
Zwart heeft zich hier enigszins bevrijd, en wist de partij nog remise te maken. Wit had echter een veel sterkere voortzetting:
12... f6 13. xa7 xa7 14. xa7 xf3 15. xf3 e5 16. dxe6 c5 17. h5+ g6 18. b5+ en wit wint.

Is de variant dan zo goed voor wit? Dat valt best mee. Topspelers beantwoorden de witte variant rustiger; zij spelen geen d5:
1. e4 c5 2. a3 c6 3. b4 cxb4 4. axb4 xb4 5. c3 c6 6. d4 d6
Een veel rustiger opzet. De partij krijgt zo wat Morra-achtige kenmerken. Zwart consolideert, en wil in het eindspel zijn extra pion te gelde maken.
7. f3 f6 8. c4 e6 9. e2 e7 10. e5 dxe5 11. dxe5 d5 12. 0-0 b6 13. d3 d7 14. d3 d7 15. fd1 c7 16. f4 h6 16. a3 a6 17. c2 c8 18. d4 d5 19. d2 xd4 20. xd4 c6 en zwart bouwde zijn voordeel langzaam uit.

Een andere opzet is om op de tweede zet e6 te spelen in plaats van c6. Het maakt weinig uit:
1. e4 c5 2. a3 e6 3. b4 cxb4 4. axb4 xb4 5. b2 f6 6. e5 d5 7. c4 e7 8. a3 0-0 9. c2 c6 10. xb4 xb4 11. a4 a5 c3 en wit heeft activiteit.

Roel van Duijn verexcuseerde zich na de partij tegen Evert; Evert had tegen 50 jaar ervaring in deze variant moeten opboksen. De variant wordt niet voor niets wel de Roel van Duijn-varinat genoemd. Roel vertelde in de analyse na de partij (die met zijn twee uur net zo lang duurde als de hele partij zelf) dat de zet 2... g6 mogelijk de beste is. De pointe is dat het de zet b4 onmogelijk maakt. Doordat zwart met g7 als eerste de lange diagonaal bezet komt wit in de problemen als hij b4 speelt.

De spelers mochten vervolgens op het speelbord de stelling uitspelen in 2 potjes van 30 minuten per persoon. Dat leverde zeer wisselende resultaten op; zowel wit als zwart wonnen menig partij.

Uitslagen

	speler 1		speler 2	uitslag	kleur
1	Hora Vlam	-	Pieter Buzing	½-1½	1x zwart
2	Richard Oranje	-	Jaap Flohil	1½-½	1x wit
3	Ivar de Hoogt	-	Evert van den Hooven	2-0
4	Rob Smits	-	Theo Rekveldt	1½-½	1x wit
5	Gerard Bilars	-	Ton Vissers	1-1	2x wit
6	Edgar Huisman	-	Simon Dirkse	1-1	2x zwart
7	Cees Huygen	-	Mark Breton	2-0	2x wit
8	Reindert Uhlenbrook	-	Koen Tan	2-0
9	Herman Zonderland	-	Theo van der Pol	½-1½	1x zwart
10	Jan Torenstra	-	Eric Wagter	1-1	2x zwart

Eerste avond (9 juli)
Het zomertoernooi werd geopend door Richard Oranje. Richard presenteerde het Jaenisch. Een opening die bijzonder scherp kan worden, als de beide spelers ervoor gaan.

De opening gaat als volgt:
1. e4 e5 2. f3 c6 3. b5 f5

Diagram

wit is aan zet

In een aantal partijen liet Richard vervolgens zien hoe Fischer in zijn tijd de hoofdvariant weerlegde, waarna de opening jaren niet meer werd gespeeld op topniveau. Momenteel speelt Radjabov de opening regelmatig, en er kwam ook een partij tussen Anand en Ivantsjoek voorbij. Zo behandelde Richard en passant de verschillende voortzettingen die wit kan kiezen:
4. c3, 4. d4 en 4.d3.

De spelers mochten vervolgens op het speelbord de stelling uitspelen in 2 potjes van 30 minuten per persoon. Dat de stelling als minder voor zwart wordt beoordeeld kwam ook duidelijk tot uitdrukking in de resultaten; de witspelers wonnen twee keer zo vaak als de zwartspelers.

Uitslagen

	speler 1		speler 2	uitslag	kleur
1	Hans Zwartveld	-	Richard Oranje	½-1½	1x wit
2	Jan Peter van Zandwijk	-	Pieter Buzing	0-2
3	Jaap Flohil	-	Luciën van de Lisdonk	0-2
4	Ivar de Hoogt	-	Evert van den Hooven	2-0
5	Diederik van Heijgen	-	Rob Smits	1-1	2x wit
6	Henrik Tamerus	-	Hans den Hollander	0-2
7	Theo Rekveldt	-	Ton Vissers	1-1	2x wit
8	Gerard Bilars	-	Edgar Huisman	2-0
9	Kees Venema	-	René Poots	1½-½	1x wit
10	Simon Dirkse	-	Herman Zonderland	2-0
11	Eric Wagter	-	Leo Zuijdgeest	2-0
12	Sylvia de Bakker	-	Jan Torenstra	0-2