114: Kortsjnoi
Viktor Kortsjnoi behoort tot de spelers waar ik sympathie voor heb. Ik heb respect voor grootmeesters: lieden die hun schaakstukken ongelooflijke capriolen kunnen laten uithalen, en Kortsjnoi heeft heeft mijn sympathie omdat hij een vechtjas is, die veel onverwachte, interessante zetten in zijn partijen doet.
Terzijde: niet alleen op het bord heeft Kortsjnoi zijn strijdlust doen blijken, ook erbuiten. Hij had een notoir slechte verhouding met wereldkampioen Tigran Petrosjan, een buitenformaat strategisch talent die al vroeg in zijn carriere zo'n hekel had aan verliezen dat hij sommige partijen overdreven rustig opzette en dan betonschaak ging zitten spelen (Hein Donner schreef over hem: 'Wat heeft die man een grind door zijn spel gemengd!'). Ook de match met Anatoli Karpow in 1978 - zie Schaakbulletin 132 - was legendarisch door de ruzies, met Petra Leeuwerik aan de ene en de 'parapsycholoog' dr. Zoekhar aan de andere kant. De rubriek van Hans Ree in de Haagse Post op 19/8 had als kopje: 'Oorlog'. Toen de twee kemphanen een partij geen ruzie maakten, meldden de kranten dat door koppen als: “Gedrag schakers bijna normaal!”
Het wereldkampioenschap ging in 1978 om zes gewonnen partijen; Karpow kwam na 27 partijen met 5-2 voor en de partijen nummer 28, 29 en 31 werden door Kortsjnoi gewonnen. 'Met die fenomenale stunt in de voorgaande partijen had hij kennelijk bewezen wat hij bewijzen wilde: dat hij voor niemand behoeft onder te doen, maar de tweekamp daarna ook nog winnen vergde een instelling, die hij toen niet meer op kon brengen. Hij speelde die 32e en laatste partij ver beneden zijn kunnen' (dit citaat is van Donner, De Volkskrant, 19 oktober 1978).
Kortsjnoi lijkt meer zetten te beoordelen voor hij er een doet dan veel collega’s. In zijn boek getiteld “Praxis des Turmendspiels”, tweede druk (1999), gebruikt hij veel ruimte voor ieder toreneindspel: zes pagina's per stuk. Hij heeft gewoon veel interessante alternatieven diepgaand onderzocht. Dat is een heel verschil met de categorie amateurs waar ik toe hoor: ik bekijk meestal maar een zet (de goede, zeggen we er dan meteen bij) en wijken daar pas vanaf als die bij doorekenen niet bevalt. Mogelijk komen uit zijn ruimere verzameling in-aanmerking-komende zetten de verrassingen in zijn partijen.
Ik heb twee maal tegen hem mogen spelen. Simultaans, natuurlijk. Simultaans tegen zulke grootmeesters zijn altijd groots. In de tijd van de V&D simultaanseances kon men spelen tegen legendarische spelers als Spasski, Geller, Poloegajewski, noem maar op; Botwinnik gaf als voorzitter van de ‘Vereniging Rusland Nederland’ (kende U die?) in 1965 een simultaan; en dus ook Kortsjnoi. Onlangs gaf trouwens Giri een simultaan, eveneens qua spelniveau een overgrootmeester.
Hein Donner adviseerde de zwartspeler ín de simultaan scherp te spelen. Grootmeesters zien meer en rekenen sneller dan jij, maar jij hebt veel meer tijd om te rekenen. Je verliest wel eens een partij en je wint er wel eens een; het zijn meestal boeiende partijen.
Onderstaand een stelling uit een spannende, afwisselende partij op 5 maart 2001.
Wit: V. Kortsjnoi, Zwart: K. van der Meer
Stand na de 38e zet van Wit
Zwart aan zet. Ziet U kans de partij snel uit te maken?
Ik koos voor 38...
f3-f2; 39. 
a5-a3 (dekt b2 en dreigt e7+), d4-c5; en nu volgde 40. h1-h7+!, 
g7xh7; 41. a3-h3+, h7-g7; 42. h3-h6 mat! Grootmeesterschaak! Kortsjnoi had een fraaie capriool meer gezien dan ik. Of zwart had kunnen winnen? Ik heb het niet kunnen vinden. De partij was wel snel uit!